Нян гэж юуг хэлдэг вэ?

2012 оны 09-р сарын 11

Хний ндэнд л харагдах маш жижигхэн амьд биетийн нэг трлийг нян хэмээн нэрлэдэг гэж тслж болно. Ернхийд нянгууд нэг эсийн бтэцтэй байдаг бгд байгаль дэлхий, хрс ургамал тдийгй хний бие махбод дотор ч гэсэн й олноороо байнга оршин байдаг. Нян гйцэтгэх рэг, бтцийн онцлог зэргээсээ хамааран хортой хоргй трлд хуваагдах боловч, ихэнх нян тодорхой нхцл брдсэн ед хортой болж хувирах, эсвэл бусад хортой эмгэг сгэгчтэй хамтран вчин, тахал сгэх зэргээр байнга хувирч рчлгдж байдаг. Гэхдээ ихэнх хмс нян гэхээр вчин сгэгч бичил эс буюу амьтан гэж ойлгодог. Энэ нарийн зааг ялгааг сайн судлаагй байсан эрт ед вчин эмгэгийг голдуу бурхан тэнгэрийг хилэгнлсэн гэж здэг байсан ба сайндаа л бохир заваан байдлаас шалтгаалсан хэмээн таамагладаг байв.

Харин манай эриний XVII зууны ед Голландын эрдэмтэн А.Ливенгук нянгийн тухай анхны шинжлэх ухааны судалгааг хийсэн бол арай хожим Францын эрдэмтэн Л.Пастер, Германы Р.Кох, Английн Д.Листер гээд ргэлжллэн судалж том нээлтд хийснээр нянгийн тухай мэдлэг цэгцэрсэн гэж здэг. Нян гэж врмц амьд биет байдаг болохыг эрдэмтэд хнсний зйл муудаж, гашилдаг, мхийрдг шалтгааныг судалж байж нээсэн байдаг. Тэд нян буюу цагаан идээг гашилгагч хчин зйл тухайн бтээгдэхн дотроо хадгалагдаж байдаг бгд тэдгээр биет нь брэн биежиж эс болж гэсэн г чадахгй, тэгсэн атлаа бр устаж арилахгй тухайн бтээгдэхний нэгэн хэсэг байдлаар тэжээгдэн амьдардаг эгэл биет юм байна гэдгийг нээжээ. Ийнх микробиологи гэх шинжлэх ухааны тусдаа салбар сч, нян судлагч гэх мэргэжил ч бий болсон тхтэй. Олон трлийн нянгуудын дотор вчин эмгэг сгэгч нян мн л й тмээрээ хаа нэгтээ оршин байх бгд нхцл боломж брдсэн ед идэвхжин ржиж халдвартай, халдваргй бх трлийн вчинг сгэдэг.

Ялангуяа халдварт, гонц халдварт вчин, цар тахал сгэгч нянгууд дээрх байдлаар илрэн гарч аймшиг тарьдаг. Хн трлхтн мэдэж, урьдчилан сэргийлж, дарж устгаж чадаж байгаагаас гадна бидэнд мэдэгдэж судлагдаагй нянгууд хаа сайгй боломжийг хлээн оршиж л байдаг аж. Халдварт биш вчин сгэгч нянгууд голдуу хний биеийн дотор шимэгч симбиоз гэдэг дээ байдлаар амьдран байдаг бгд хний биеийн эсэргцэл суларсан, даарч хрсн, хэт халууцсан, гэмтсэн, амин дэм дутагдсан зэрэг олон шалтгааны улмаас идэвхжин идээ, буглаанаас эхлээд архаг рэвсэл болтлоо даамжирдаг. Ийм трлийн вчин эмгэгийн дараа тгс сайн эмчлэхгй бол тухайн нян эм, тарианы хчинд дийлдэн тр дарагдаж, идэвх нь буурах боловч гадуураа хамгаалах давхаргаар хучигдан нуугдаж хоцордог. нийг бид архаг хууч вчин гэж ернхийд нь ойлгож болно.

Жишээ нь, архаг бронхит уушгины цагаан мгрсн хоолойг нянгууд рэвслснээр эхлэх вчин-той хн ялимгй даарч хрх, тамхины утаан дунд орох тдийд л ханиагаад эхэлдэг нь нг нянгуудын зарим хэсэг нуувчаасаа гараад идэвхжиж байгаагийн шинж юм. Нян дотроо олон трлд хуваагдана. Брнхий хэлбэртэйг нь кокк гэж нэрлэдэг. Кокк нь дотроо стафилакокк, стрептококк гэхчлэн хуваагдах жишээтэй. Тэгвэл савханцар хэлбэртэй бол бацилл бактерууд гэнэ. Харин елсэн мэт хэлбэртэйг нь вибрион гэдэг. Бгд р р вчин эмгэг сгэдэг. Хний биеийн дотор эдгээр нянг устгах зориулалт бхий врмц эс байх ба ийм эсийг фагоцитоз гэж нэрлэдэг. Энэ бгдийн цаана маш нарийн, звхн дуран авай микроскоп-гаар л харж болох нийлмэл урвал, процесс явагдаж байдаг. Энэ учир холбогдлыг ашиглан эм тариа йлдвэрлэх, урьдчилан сэргийлэх тарилга, вакцин йлдвэрлэх гээд маш олон шинжилгээ судалгаа, нээлт хийгддэг учиртай.

Олхонууд ШААБАР

Мэдээний URL:

Трлх нутагтаа хайртай хн бхэн LIKE дараарай.

Энэ мэдээг бусдад дамжуулъя [Share, Tweet, Print, E-mail...]

Холбоотой мэдээ